Malatya'nın Akıllı Delileri

MALATYANIN AKILLI DELİLERİ ( Zararsız )
17' Lİ ZÜLFÜ ve MERSEDES KADİR
Bu gün Malatya' mızın sevimli delilerinden 17' li ve Mersedes Kadir' in, gezip tozdukları Malatya Eski mekanlarını anlatmayı sürdürelim.
17' li Zülfi, Dört Yol çevresinin Akıllı Delisidir. Kısa boylu, sakallı ve kolunda asılı bastonuyla dolaşırdı. Kendisine 17' li denilince, ağzında köpükler saçarak küfürler sıralardı. Kaldırımlarda olmayan taşlara eğilirdi. Eğer Kendisine takılan olmazsa, huzursuz olurdu. Çevresindekilere, kendisini kızdırmalarını teşvik ederdi.
    Gelelim, biz yaştakiler için yeni, gençler ve çocuklar için Malatya eski mekanları tanımaya:
Hükümet Konağı, Eski Belediye Binası ve Yeni Cami, ben şehri tanımaya başladığım zamanlarda da mevcuttu. Yalnız hükümet meydanının doğu tarafında ERSAN TAKSİ Durağı, Belediye tarafında, o günlerin moda ticari otomobilleri sıralıydı.
    Malatya,nın Eski Devlet Hastanesinde başlayıp, Tren Garı' nda son bulan, 5 km.lik şehir içi caddesi vardı. Cadde, ''paket taş'' denilen taşla kaplıydı. Hükümet Binasından, İstasyon yönüne giden cadde, gidişi - gelişi farklı, bölünmüş yoldu ve iki cadde arasında sıralı akasya ağaçları vardı. İlk defa, yolun asfaltlanmasına 1960 yılında başlandı. Önce ağaçlar, sonra paket taşlar söküldü. Sonra, paket taşların depolanması problem olunca, taşları sökmekten vaz geçildi. O yıllarda yapılan yol, fazla değişikliğe uğramadı. İşte, bu günkü yol, o gün yapılan yoldur. Yalnız adı değişti. İSTASYON Caddesi, İNÖNÜ Caddesi oldu.
   Yeni Cami'nin kıble yönündeki parkın yeri, yine parktı, zemini toprak olan parkın içinde, toprağa güneş ışığı düşürmeyen, kocaman ağaçlar vardı. Parkın, alt köşesinde bir kahvehane bulunuyordu.
Yeni Cami' nin avlusunun, hemen dışında Paytoncular Durağı vardı.
Şimdiki Zafer Çarşısı' nın yerinde, Zafer Garajı (Antep Garajı) vardı. Zafer Garajı' nda, Gaziantep' e Fındıklı Toros ( Burunlu ) Otobüsleri kalkardı. Sonraları, yerini burunsuz, Skoda Marka otobüslere bıraktı.
    Belediye Hamamı, o zaman da vardı. Hamamın bitişiğinde, Yazlık Ankara Sineması, sinemanın bitişiğinde, Akçadağ ve Doğanşehir Garajlar bulunurdu. Sözünü ettiğimiz garajların içinde Oto Tamir ve Kaporta Atölyeleri vardı.
    Şimdiki PTT binasının yerinde, küçük bir PTT binası, Ptt Binasından hemen sonra, Malatya Eski Belediye Başkanlarından Tevfik Temelli' nin Konağı vardı. ( Rahmetli İsmet İnönü Malatya' ya geldiği zamanlar, bu konakta misafir kalırdı.Zaten, İnönü ile Temelli Ailesi akrabadır.) Temelli Konağı' nın alt bitişiğinde Yıldız Hamamı, yan bitişiğinde, ( Şimdiki Kığılı Küllüyesi' nin yerinde,) bir benzin istasyonu bulunuyordu.
   Şimdilerde mevcut olan Kız Meslek Lisesi, o yıllarda da liseydi. Yukarı, Turan Emeksiz Lisesi' nde başlayan, Çarmuzu sınırına kadar uzanan, Turan Emeksiz ( Milli Egemenlik ) Caddesi 1963 yılında açıldı.
    Şimdiki İnönü, Eski İstasyon Caddesi, aynı zamanda ( Bence ) fabrikalar caddesiydi. Şimdiki     
   Öğretmenevi' nin yeri Cezaevi' ydi. Caddenin devamında, 1925 yılında, Tütün Atölyesi ( Reji ) olarak iş görmüş,1936 yılında Malatya Tekel Tütün Fabrikası adını alarak sigara üretime başlamıştır.  
Siyasi iktidar, önce özelleştirdi, sonra yabancılara satıldı. Koca fabrikayı yıktılar, yerine dandik bir AVM yaptılar. ( Cadde AVM )
   Tekel' in ilerisinde Sümerbank ve Tekel İşçilerinin yerleşkesi olarak, Sıtmapınarı Semti doğmuştur.  Şimdiki Polis Evi Dahil İstasyon Virajı' na kadar olan, iki geçeli arazi, Sümerbank ( Mensucat ) Fabrikası arazisiydi. Gidiş yönündeki arazinin içinde, belki Türkiyenin en büyük, iplik ve dokuma fabrikası ve sosyal tesisleri, onun karşısında Usta Evleri, Usta Evlerini İşçi Evlerinde Ayıran Sümer İlkokulu vardı. ( Halen var ve 1959 yılında, Sümer Orta Okulu aynı binada öğretime başladı. ) Okuldan sonra İstasyon Virajı' na kadar olan arazide işçi evleri vardı.
    Bu güzel fabrika, sosyal tesisleri, usta ve işçi evleri bir gün, yok pahasına özel bir şirkete satıldı. Yıkıldı ve yerine Park AVM Yapıldı. AVM' nin karşısının tamamı park yapıldı. ( Abdullah GÜL Parkı )
    Malatya' ya ilk tren 1937 yılında gelmiş. 5. İşletme o günden, bu güne kadar üç yolun kavşağı olan, idare binaları ve lojmanlarıyla, kocaman bir komplekstir.
   İstasyon Virajı' nın devamında, ( Yeni Devlet Hastanesi, Alpaslan Türkeş Bulvarı, Şeker İlkokulu Spor ve Yaşam Merkezi' ni de içine alan tüm arazi, Şeker Fabrikası' na aitti.) Kala kala, küçük bir arazi parçası üzerinde, 1956 yılında işletmeye açılan, Şeker Fabrikası mevcuttur. Şeker Fabrikası ve sosyal tesisleri Malatya' mızın yüzakıydı.
   Şimdiki Atayıklar' ın Benzinliğinde başlayayıp, Beylerderesi' ne kadar olan arazi, bağlık, bahçelikti. İç kısımlarında ise Saman Harığı ve Karakavak yerleşim yerleri vardı. Sonraları, Ankara Asfaltı kıyısına Skk İşçi Hastanesi yapıldı.
   Şeker Fabrikası arkasına düşen arazide Hava İkmal Merkezi vardı. ( Şimdiki Askeri Lojmanlarını bulunduğu yer.) Hava İkmal Merkezi 1942 yılında Uçak Onarım Fabrikası olarak açılmıştır. 1975 yılından sonra, bir kısmı Kayseri' ye, Bir kısmı Eskişehir' e taşınmıştır.
   Atatürk ve İsmet İnönü zamanında yapılan ve Türk Ekonomisinin lokomotifi olan, tesis ve fabrikalar, bir bir elden çıkmış ve yerlerine, her zaman ve her yerde açılabilecek dandik tesisler kurulmuştur.
   Gelelim Mersedes Kadir' e. Boy boy deli vardır. Kadir de başka bir boy delimizdir. Altına, her adamın taşıyamayacağı kadar büyüklükte bir direk almış, bir arabanın üzerinde bulunan aynası, plakası, müzik çaları ve çeşitli araç süsleriyle donanmış, varsayılan bir araba. Markası ise, Mersedes. Bu varsaydığı arabasıyla Tüm Malatya'yı Dolaşmakta.
    Fakat Kadir' in geleceği çok kötü. Şehirdeki bazı kendini bilmezler, ona içki içiriyorlar. Bazen onu körkütük sarhoş görürsünüz. Bazan trafik polislerine yakalanır ve alkolmetreye üfletirler,üç, beş yüz promil alkollü çıkar. Ağzından hiç eksiltmediği sigarası da cabası. Yakın bir gelecekte, kardeşinin akıbetine uğrayacağından korkuyorum. Başına bir iş gelirse, sorumlusu, sorumsuz Malatyalılar olacaktır. (11. 10. 2017 )